Τράπεζες: Οι 6 δρόμοι πριν τον πλειστηριασμό της πρώτης κατοικίας

Ρύθμιση οφειλής, εξωδικαστικός μηχανισμός, ενδιάμεσο πρόγραμμα για 15μήνες, μείωση δόσης, επιδότηση «πράσινων» δανειοληπτών και φυσικά πτώχευση είναι έξι επιλογές που έχουν πλέον στην διάθεσή τους οι δανειολήπτες προκειμένου να προστατεύσουν την πρώτη κατοικία τους από τον πλειστηριασμό.

Μετά και την ψήφιση χθες βράδυ κατά πλειοψηφία από την Ολομέλεια της Βουλής της τροπολογίας με τις βελτιώσεις του εξωδικαστικού μηχανισμού για τη ρύθμιση οφειλών, καθίστανται πλέον ξεκάθαρες οι έξι επιλογές που έχουν πλέον στην διάθεσή τους οι δανειολήπτες προκειμένου να προστατεύσουν την πρώτη κατοικία τους από τον πλειστηριασμό.

Ο αριθμός των πλειστηριασμών μετά το «πάγωμα» που ίσχυσε για μεγάλο χρονικό διάστημα του 2020 και του 2021, λόγω της πανδημίας, βαίνει αυξανόμενος και σύμφωνα με στοιχεία ανήλθε το 2022 σε 52.595, από τους οποίους πραγματοποιήθηκαν οι 39.318. Αυξητικός είναι και ο αριθμός των πλειστηριαζόμενων ακινήτων (κατοικιών, καταστημάτων, βιομηχανικών εγκαταστάσεων, αγροτεμαχίων κ.λπ.) που κατακυρώθηκαν και ο οποίος ανήλθε σε 9.001. Από τα ακίνητα αυτά τα 3.835 είναι κατοικίες, αριθμός περίπου τριπλάσιος σε σχέση με το 2021. Ετσι και καθώς ο χρόνος μετράει αντίστροφα για τους πλειστηριασμούς που εντατικοποιούνται, τα εργαλεία για την προστασία της πρώτης κατοικίας είναι συγκεκριμένα και όσοι ανήκουν στην κατηγορία των ευάλωτων νοικοκυριών θα πρέπει να σπεύσουν να τα αξιοποιήσουν.

Τα εργαλεία αυτά είναι:

1. Η ρύθμιση της οφειλής με βάση τη διμερή συνεννόηση που θα κάνει ο οφειλέτης με την τράπεζα ή την εταιρεία διαχείρισης. Στην κατεύθυνση αυτή ενεργοποιείται από τα τέλη Απριλίου η πλατφόρμα, βάσει της οποίας όλες οι ρυθμίσεις θα γίνονται ηλεκτρονικά με στόχο να παρακολουθούνται τόσο από την ΕΓΔΙΧ όσο και από την ΤτΕ. Ως μαξιλάρι ασφαλείας για ευνοϊκότερες ρυθμίσεις μπορεί να αποτελέσει το πιστοποιητικό του ευάλωτου, η χρήση του οποίου διευκολύνει τον οφειλέτη να διεκδικήσει καλύτερους όρους στη διαπραγμάτευσή του με τους πιστωτές.

Όπως επισημαίνουν πηγές από τον κλάδο των διαχειριστών «οι επιχειρησιακοί μας σχεδιασμοί στηρίζονται στις επιτυχημένες ρυθμίσεις και όχι στους πλειστηριασμούς, από τους οποίους σε βάθος 10ετίας εκτιμάται ότι θα προέλθει μόνο το 25% των ανακτήσεων». Απευθύνουν δε κάλεσμα στους οφειλέτες να επικοινωνήσουν με τις αρμόδιες υπηρεσίες τους για τη φιλική τακτοποίηση των χρεών τους.

Οι διευκολύνσεις που προσφέρονται μπορεί να είναι ήπιας μορφής, όπως μείωση επιτοκίου, αύξηση διάρκειας αποπληρωμής ή παροχή μιας περιόδου χάριτος καταβολής μόνο τόκων. Από την άλλη, σε πιο δύσκολες περιπτώσεις, που δίχως κούρεμα το χρέος δεν μπορεί να καταστεί εκ νέου βιώσιμο, το είδος της αναδιάρθρωσης είναι συνάρτηση των ακόλουθων παραμέτρων:

• Εισοδηματική και οικογενειακή κατάσταση του δανειολήπτη, ώστε οι δόσεις που θα προκύψουν μετά τη ρύθμιση να μπορούν να αποπληρώνονται.
• Οι εγγυήσεις του δανείου και τα υπόλοιπα περιουσιακά στοιχεία.

2. Ο εξωδικαστικός μηχανισμός, όπου ένας δανειολήπτης μπορεί να προσφύγει για να πετύχει τη συνολική ρύθμιση των οφειλών του, τόσο προς τις τράπεζες όσο και προς το Δημόσιο. . Η διαδικασία είναι η εξής:

• Ο δανειολήπτης υποβάλλει αίτηση μέσω ηλεκτρονικής πλατφόρμας, δίνοντας την απαραίτητη συναίνεση για την άρση του απορρήτου των οικονομικών του στοιχείων.
• Το σύστημα αντλεί τα απαραίτητα δεδομένα από όλες τις διαθέσιμες πηγές για τα χρέη, καθώς και την περιουσιακή / εισοδηματική του κατάσταση.
• Αποστέλλεται ηλεκτρονική ενημέρωση σε όλους τους πιστωτές και ακολούθως δημιουργείται μία αναλυτική κατάσταση με τα χρέη, την οποία ο οφειλέτης καλείται να επιβεβαιώσει.
• Στη συνέχεια μέσω αλγορίθμου δημιουργείται μία ρύθμιση αποπληρωμής, η οποία είναι συνάρτηση της αξίας της ακίνητης περιουσίας του δανειολήπτη, των εισοδημάτων του και της ηλικίας του. Στόχος είναι να βρεθεί ένα βιώσιμο χρονοδιάγραμμα εξόφλησης, χωρίς ωστόσο ο πιστωτής να βρεθεί σε χειρότερη θέση σε σχέση με την επιλογή του πλειστηριασμού.

Το επιτόκιο διαμορφώνεται σε euribor 3 μηνών πλέον περιθωρίου 3% για οφειλές χωρίς εξασφαλίσεις, ενώ για ενυπόθηκα δάνεια το spread πέφτει στο 2,50%. Η διάρκεια εξόφλησης μπορεί να φτάσει για τα τραπεζικά χρέη έως τα 35 έτη, υπό την προϋπόθεση ότι η ηλικία του δανειολήπτη δεν ξεπερνά στο τέλος της περιόδου αποπληρωμής τα 85 έτη.

Μετά τη δημιουργία της προτεινόμενης ρύθμισης, λαμβάνουν ενημέρωση τόσο οι πιστωτές όσο και ο δανειολήπτης. Κανείς δεν είναι υποχρεωμένος να την αποδεχθεί. Ωστόσο, με βάση τις νέες διατάξεις, η απόρριψή της θα πρέπει να αιτιολογηθεί. Εάν η πρόταση γίνει δεκτή από όλους, ενεργοποιείται η ρύθμιση και αναστέλλεται κάθε μέτρο αναγκαστικής εκτέλεσης.

Ανάλογα με την περιουσιακή κατάσταση του δανειολήπτη, είναι δυνατόν να παραχθούν λύσεις με σημαντικό κούρεμα των οφειλών. Οπως προκύπτει από τα επίσημα στοιχεία του υπουργείου Οικονομικών, στο 34% των ρυθμίσεων που είχαν οριστικοποιηθεί ως το τέλος Ιανουαρίου, εφαρμόστηκε διαγραφή τουλάχιστον του 50% της οφειλής. Το 13% των δανειοληπτών πέτυχε κούρεμα από 30% – 50% και το 12% απαλλαγή ύψους 10% – 30%.

3. Το ενδιάμεσο πρόγραμμα έως τη λειτουργία του Φορέα Απόκτησης και Επαναμίσθωσης Ακινήτων. Πρόκειται για το πρόγραμμα που τέθηκε σε ισχύ από το υπουργείο Οικονομικών τον περασμένο Σεπτέμβριο και το οποίο επιτρέπει σε κάποιον που συγκεντρώνει τα χαρακτηριστικά ενός ευάλωτου δανειολήπτη να υποβάλει αίτηση στην ειδική πλατφόρμα που έχει δημιουργηθεί στην Ειδική Γραμματεία Ιδιωτικού Χρέους, έτσι ώστε να λάβει το σχετικό πιστοποιητικό του ευάλωτου νοικοκυριού. Με την έκδοση της σχετικής βεβαίωσης ο νόμος επιβάλλει την αναστολή κάθε ενέργειας αναγκαστικής εκτέλεσης, ενώ η χορήγηση του πιστοποιητικού ανοίγει και τον δρόμο για την επιδότησή του από το κράτος για χρονικό διάστημα έως και 15 μήνες. Τόσο είναι το διάστημα που εκτιμάται ότι θα απαιτηθεί για να λειτουργήσει ο φορέας, στον οποίο τα ευάλωτα νοικοκυριά θα μπορούν να ενταχθούν, παραδίδοντας μεν το ακίνητό τους, αλλά διατηρώντας τη δυνατότητα να συνεχίσουν να μένουν σε αυτό έναντι ενοικίου, το οποίο επίσης θα επιδοτείται από το κράτος. Η δόση του δανείου όσο και το ενοίκιο που θα πρέπει να καταβάλει στη συνέχεια ο ευάλωτος οφειλέτης θα επιδοτείται από το κράτος με ανώτατο ποσό τα 210 ευρώ, ανάλογα με την οικογενειακή κατάσταση και τον αριθμό των προστατευόμενων μελών.

4. Για όσους έχουν εξυπηρετούμενα δάνεια, ρυθμισμένα ή μη, και δεν μπορούν να αντεπεξέλθουν πλέον στις δόσεις τους, παρέχονται ρυθμίσεις μείωσης των μηνιαίων καταβολών. Οι διευκολύνσεις αυτές είναι διαθέσιμες κατόπιν εξέτασης της οικονομικής κατάστασης του οφειλέτη. Αν το πρόβλημα έχει μόνιμο χαρακτήρα η λύση που κατά κόρον προκρίνεται είναι η επιμήκυνση της διάρκειας εξόφλησης του δανείου, ανάλογα με την ηλικία του δανειολήπτη, η οποία δεν μπορεί να ξεπερνά στη λήξη της περιόδου αποπληρωμής τα 75 – 80 έτη. Με τον τρόπο αυτόν μειώνεται η μηνιαία δόση σε μόνιμη βάση. Σε αυτή την περίπτωση βέβαια υπάρχει κόστος για τον οφειλέτη, καθώς θα καταβάλλει περισσότερους τόκους. Αν η αύξηση της διάρκειας δεν επαρκεί για τη μείωση της δόσης σε ανεκτά επίπεδα, εξετάζεται και το κούρεμα του επιτοκίου.

5. Επιδότηση σε πράσινους δανειολήπτες. Μια βραχυπρόθεσμη λύση ανακούφισης για ενήμερους δανειολήπτες αποτελεί η νέα δράση επιδότησης για διάστημα 12 μηνών του 50% της επιβάρυνσης που προκύπτει από την αύξηση των ευρωπαϊκών επιτοκίων. Δικαιούχοι της στήριξης είναι όσοι πληρούν το σύνολο των ακόλουθων κριτηρίων:

• Θεωρούνται ευάλωτοι με βάση την ισχύουσα νομοθεσία.
• Εχουν στεγαστικό ή δάνειο μικρών επιχειρήσεων με υποθήκη την α΄ κατοικία.
• Το δάνειο δεν εμφανίζει καθυστέρηση μεγαλύτερη των 90 ημερών κατά την ημερομηνία υποβολής του αιτήματος.
• Το δάνειο έχει χορηγηθεί έως τις 14 Δεκεμβρίου 2022.

Οι αιτήσεις που ξεκίνησαν την 1η Φεβρουαρίου γίνονται μέσω ειδικής ηλεκτρονικής πλατφόρμας. Το πρώτο βήμα είναι η έκδοση βεβαίωσης ευάλωτου δανειολήπτη.

6. Η επιλογή της πτώχευσης. Εάν κάποιος είναι αποφασισμένος να ρευστοποιήσει το σύνολο της περιουσίας του, μπορεί να κάνει μια νέα αρχή μέσω του πτωχευτικού νόμου. Σε αυτή την περίπτωση απαλλάσσεται από το σύνολο των χρεών του μετά από 12 μήνες εάν χάσει την κατοικία του ή από 36 μήνες εάν δεν έχει τίποτα στο όνομά του.

ΠΗΓΗ